آشنایی با صحیفه‌ی سجادیه-جلسه‌ی ششم

دعای ششم: و کان من دعائه‌G عندالصباح و المساء. دعای صبح و شام

۱- این دعا ۲۲ جمله است. ۱۱ بند آن تصویری است که حضرت سجادG از شبانه روز و نقش آن در زندگی انسان و چگونگی ربوبیت انسان توسط خداوند در شبانه روز ارائه می‌دهد. و ۱۱ بند دیگر خواسته‌هایی است که حضرت در رابطه با شبانه روز همراه با صلوات از خداوند درخواست می‌کند.

۲- این دعا نشان دهنده‌ی نگاه حضرت سجادG به زمان و لحظات عمر است و نیز نشان دهنده‌ی نگاه به خود زمان و حکمت آفرینش آن و قسمت‌بندی آن به صبح و عصر و شب و روز است.

۳- برای بهره‌مندی از هر نعمتی شناخت آن نعمت و فرصت‌هایی که توسط آن نعمت در اختیار انسان قرار می‌گیرد ضروری است. امام عسکریG می‌فرماید: لا یعرف النعمة الا الشاکر و لا یشکر النعمة الا العارف.» (نزهة الناظر و تنبیه الخاطر: ۱۴۳؛ بحار الانوار ج۸۷ ص۳۷۸)

۴- نعمت عمر یا زمان قابل تکرار نیست و شبانه روزی که بر انسان می‌گذرد دوباره برنمی‌گردد. عمر فرصتی است که تنها یک بار به انسان داده می‌شود. تعبیری که اساتید اخلاق می‌کنند این است که گویا انسان از بازاری عبور می‌کند و باید برای همیشه نیازمندی‌هایش را تهیه نماید و از هر مغازه که رد می‌شود دیگر برنمی‌گردد. پایان این بازار بیابانی خشکت و خالی و انسان با خرید‌های خود آن بیابان را تبدیل به باغ و بهشت و یا جهنم و آتش می‌کند.

۵- فرازهایی از دعا:

• و خلق لهم النهار مبصرا لیبتغوا فیه من فضله و . طلبا مما فیه نیل العاجل من دنیاهم و درک الآجل فی اخریهم.

فرصت کار و تلاش هم برای تأمین دنیاست و هم برای تحصیل آخرت

• اصبحنا فی قبضتک، یحوینا ملکک و سلطانک و تضمنا مشیئتک و نتصرف عن امرک و نتقلب فی تدبیرک.
• اللهم یسر علی الکرام الکاتبین مؤونتنا و املأ لنا من حسناتنا صحائفنا و لا تخ عندهم بسوء اعمالنا

علت نام‌گذاری به کرام الکاتبین . وقتی خداوند از آن‌ها در مورد بندگان می‌پرسد، می‌گویند: و قد أمرت بستر الذنوب فاستر عیوبهم . رک ریاض ج۲ ص۲۴۱.

• اشهد انک انت الله الذی لا اله الا انت، قائم بالقسط، عدل فی الحکم، رؤوف بالعباد، مالک الملک، رحیم بالخلق.

ان العبد اذا تحقق ان الملک لله . تنکب عن وصف الدعوی و تبرأ من الحول و القوی. فلا یقول بی و لا یقول لی و لا یقول منی. و لهذا قال بعضهم: التوحید اسقاط الیائات. ریاض ج۲ ص۲۹۰. ترک منیت‌ها نخستین گام توحید.

 

۶- تلخیص از ترجمه:

ستایش خدای را به خاطر آفرینش شبانه روز و جدا نمودن آن‌ها از یکدیگر که برای نظام‌مندسازی تغذیه و رشد انسان، شب را برای آرامش و استراحت و بازیابی نشاط و روز را برای تأمین نیازهای دنیا و آخرت آفرید. و شبانه روز را برای آزمون توانمندی‌ها در واقعیت خارجی –و نه در ادعا و ذهن- قرار داد تا انسان کیفر کوتاهی‌ها و پاداش تلاش‌هایش را مشاهده کند. آیا روشنایی روز و ایمنی از آفات و حوادث ناگوار و این همه نظم و انضباط، ستایش آفریننده را نمی‌طلبد؟! خدایا آسمان و زمین و حرکت و س و هرآنچه در فراز آسمان و زیر خاک است همه از آن توست و ما نیز در مشت تو و در پوشش سلطنت و مشیت و تدبیر توایم و جز آن‌چه فرمان‌دهی و عطا کنی هیچ نداریم. و این روز تازه یکی از عطایای توست که امروز شاهد ماست تا اگر خوبی کردیم با ستایش ما را واگذارد و اگر بدی نمودیم با سرزنش از ما جدا شود.

-نخستین خواسته‌ی بخش دوم مرتبط با فراز آخر بخش پیش است- خدایا روزی‌مان کن تا روزمان را بدرقه‌ی نیکو نماییم و با بدرفتاری و معصیت از او جدا نشویم. با کار نیک و دوری از گناه، پگاه تا شامگاه را پر از شکر و ذکر و فضیلت و نیکی سازیم. خدایا بار زحمت ما را برای کرام الکاتبین آسان فرما و پرونده‌ی عمل ما را پر از نیکی ساز و آبروی ما را با کار زشتمان مبر و در لحظه لحظه این روز همنشینی با بندگانت –با عبادتت- و زبان شکرت و گواهی نیک و فرشتگانت را نصیبمان کن و ما را از همه سو حفظ کن تا به سوی نافرمانی نرویم و جز به محبت تو نیندیشیم. و در این روز و شب و دیگر روز و شب‌ها به نیکوکاری و پرهیزکاری و سپاس از نعمت‌های و پیروی از شیوه‌ی پیامبرd و دوری از بدعت و امر به معروف و نهی از منکر و پاسداری از اسلام و کاستن از باطل و یاری حق و عزیز داشتن آن و راهنمایی گمراهان و یاری ناتوانان و دستگیری از بیچارگان موفقمان فرما. و این روز را مبارک‌ترین روز زندگی و بهترین لحظات عمرمان قرار ده. خدایا تو را و آسمان و زمین و ساکنان آن‌ها را در این روز و این لحظه و این شب و جایگاهی که هستم شاهد می‌گیرم – و البته شهادت تو کافی است- که من به یگانگی تو و عدل و حکمت و رأفت و رحمت تو گواهی می‌دهم و نیز گواهی می‌دهم که محمد بنده‌ی تو و پیام‌آور و برگزیده‌ی آفریده‌های توست پس بر او و اهل‌بیت او بیشترین درودهایت را نثار فرما و از طرف ما برترین‌ها را به او عطا کن. تو صاحب نعمت‌های سترگ و بخشنده‌ی گناهان بزرگی و از همه مهربان‌تری.